İstatistik Dersleri: Ders 13
Uygun (kolaycı) örnekleme, araştırmalarda en çok tercih edilen ama aynı zamanda en çok eleştirilen yöntemlerden biridir. Bu yöntemin temel özelliği, araştırmacının en kolay ulaşabileceği birimlerden örneklem oluşturmasıdır. Peki, bu yöntemi neden kullanıyoruz ve dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?
Uygun (kolaycı) örnekleme, adından da anlaşılacağı gibi, araştırmacının örneklemi en rahat erişim sağlayabileceği bireylerden seçtiği bir örnekleme yöntemidir. Evreni temsile en uygun olan değil, araştırmacının elinin altındaki verilerden veya kolay ulaşabileceği birimlerden seçilen bir örneklem oluşturulur. Bu yöntem, hem zaman hem de maliyet açısından oldukça avantajlıdır, ancak bazı sınırlamaları da beraberinde getirir.
Uygun Örneklemenin Avantajları
Hızlı ve Kolay Uygulama: Zaman kısıtlaması olduğunda veya geniş bir evren üzerinde çalışmak çok maliyetliyse, uygun örnekleme araştırmacıların işini oldukça kolaylaştırır. Örneğin, bir sınıftaki öğrencilerle hızlıca anket yapmak ya da sokakta denk gelen insanlara sorular sormak, uygun örneklemenin tipik uygulamalarıdır.
Düşük Maliyet: Uygun örnekleme, örneklem oluşturma sürecinde büyük harcamalar yapılmasını gerektirmez. Araştırmacının elinde bulunan kaynaklar doğrultusunda veri toplanabilir. Bu, özellikle küçük bütçeli projeler için son derece caziptir.
Basit Uygulama: Karmaşık seçim kriterlerine gerek kalmadan, hemen uygulamaya geçilebilir. Araştırmacı kolay ulaşabileceği birimleri seçtiği için teknik zorluklarla karşılaşma olasılığı düşüktür.
Uygun Örneklemenin Dezavantajları
Ana Kütleyi Temsil Etmeme Riski: Uygun örnekleme, evreni temsil etme konusunda sınırlamalar içerir. Örneklem genellikle, tüm evrenin değil, belirli bir grubun özelliklerini yansıtır. Örneğin, sadece bir şehirde yapılan bir anketin sonuçları tüm ülkeyi temsil etmeyebilir.
Önyargı Riski: Örnekleme sürecindeki kolaylık, veri toplama aşamasında önyargılara neden olabilir. Araştırmacı, ulaşılması daha kolay olan bireyleri tercih ettiğinde, bu kişilerin özellikleri evrenden farklı olabilir. Örneğin, bir parkta sadece sabah saatlerinde yapılan bir anket, parka gelen diğer zaman dilimindeki kişileri dışarıda bırakabilir ve bu durum sonuçları etkileyebilir.
Genelleme Yapamama: Kolaycı örnekleme sonucunda elde edilen veriler, tüm evreni yansıtmakta yetersiz kalabilir. Bu nedenle, bulguların evrenin geneline uygulanması yanıltıcı olabilir.
Uygun Örnekleme Nerelerde Kullanılır?
Uygun örnekleme genellikle ön araştırmalar veya pilot çalışmalar için kullanılır. Bu aşamalarda, araştırmacılar daha geniş bir çalışmaya başlamadan önce genel eğilimleri veya olası sorunları belirlemek isterler. Kolaycı örnekleme, bu gibi durumlarda hızlı bir çözüm sunar.
Örneğin:
Bir okulda, öğrencilerin kantin hizmetleri hakkındaki görüşlerini öğrenmek isteyen bir araştırmacı, o an kantinde bulunan öğrencilere anket yapabilir.
Bir mağaza, açılış günü gelen müşterilere hızlı bir memnuniyet anketi yaparak ilk izlenimleri toplayabilir.
Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
Eğer uygun örnekleme yöntemi kullanılıyorsa, elde edilen sonuçların genellenebilirliği ve geçerliliği konusunda dikkatli olunmalıdır. Araştırmacılar, örneklem seçiminde dikkatli davranarak evreni temsil etmeyen bir grup oluşturmadıklarının farkında olmalıdırlar. Ayrıca, bu yöntemi kullanırken elde edilen sonuçların hangi bağlamda geçerli olduğunu vurgulamak önemlidir.
Sonuç
Uygun (kolaycı) örnekleme, hızlı ve düşük maliyetli veri toplama süreçlerinde sıkça tercih edilen bir yöntemdir. Ancak, evreni tam olarak yansıtma yeteneği düşük olduğu için bulguların genellenmesi dikkatle yapılmalıdır. Araştırma türüne ve amacına bağlı olarak, uygun örneklemenin avantajları öne çıksa da, sonuçların önyargılı ve eksik olma riski göz önünde bulundurulmalıdır.
Eğer hızlı sonuç almak ve maliyeti düşük tutmak istiyorsanız, uygun örnekleme sizin için ideal bir yöntem olabilir. Ancak, daha kapsamlı ve güvenilir sonuçlar elde etmek istiyorsanız, diğer örnekleme yöntemlerini de dikkate almanız gerekecektir.
Bir sonraki yazımızda kartopu örneklemeyi inceleyeceğiz...
Not: Bu yazı, doçent bir hocamız tarafından kaleme alınmıştır. Ticari olarak yayınlanamaz. (c) Her hakkı saklıdır.
Comments