Tez yazarken birçok öğrenci giriş bölümünü tamamladıktan sonra, belki de en zor ve karmaşık görünen bölüme, yani kavramsal çerçeve ya da genel bilgiler kısmına geçer. Bu bölüm, tezin konusuyla ilgili temel kavramları, kuramları ve daha önce yapılmış çalışmaları sistematik bir şekilde okuyucuya sunar. Kavramsal çerçeve, okuyucunun konu hakkında bilimsel bir altyapıya sahip olmasını sağlayan kritik bir kısımdır.
Peki, bu bölüm nedir, nasıl yazılmalıdır ve yazarken nelere dikkat edilmelidir? Gelin, bu önemli bölümü daha yakından inceleyelim.
Kavramsal Çerçeve (Kuramsal Çerçeve) Nedir?
Kavramsal çerçeve, tezin konusunu oluşturan temel kavramlar, varsa ilgili kuramlar ve konu hakkında genel bilgilerin detaylandırıldığı bölümdür. Ayrıca, bu bölümde daha önce yapılmış olan önemli çalışmalar özetlenir ve konu hakkında okuyucuyu derinlemesine bilgilendirilir. Genellikle tezin giriş bölümünden sonra gelir ve okuyucuyu konuyla ilgili daha bilimsel bir altyapıya hazırlar.
Bu bölümün amacı, tezin temelini oluşturan teorik bilgiye yer vermek ve bu bilgiyi konuyla ilgili önceki çalışmalarla bağlamaktır. Kavramsal çerçevede, literatürdeki önemli kavramlar açıklanır, bu kavramların tezin konusu bağlamındaki önemi vurgulanır ve böylece tezin temellendirildiği zemin inşa edilir.
Kavramsal Çerçeve Nasıl Yazılır?
Kavramsal çerçeve bölümünü yazarken dikkat edilmesi gereken temel nokta, konuya sistematik bir şekilde yaklaşmaktır. Bu bölüm, sadece kavramları sıralamaktan ibaret değildir; kavramların ve teorik bilgilerin konuya nasıl katkı sağladığını, bu bilgilerin ne anlama geldiğini ve tezin geri kalanında nasıl kullanılacağını açıklamak gerekir. Bu nedenle kavramsal çerçeve yazımında şu adımları izleyebilirsiniz:
Kavramların Tanımlanması: İlk adım olarak, tezin ana konusuyla ilişkili temel kavramları tanımlamalısınız. Bu kavramların bilimsel literatürde nasıl ele alındığını açıklamalı ve farklı tanımlamaların bir sentezini yapmalısınız.
Teorik Çerçeve Oluşturma: Eğer tezinizi destekleyen kuramsal yaklaşımlar veya teoriler varsa, bu teorilere yer verilmeli. Bu teorilerin ne olduğunu, hangi çalışmalardan kaynaklandığını ve tezinize nasıl ışık tuttuğunu açıklamalısınız.
Önceki Çalışmaların İncelenmesi: Tezinizin konusuyla ilgili daha önce yapılmış önemli çalışmaları özetlemeli ve bu çalışmaların sizin araştırmanıza nasıl katkı sağladığını açıklamalısınız. Bu, hem okuyucuya önceki çalışmaların neler olduğunu gösterir hem de sizin çalışmanızın yenilikçi yönünü ortaya koyar.
Örnek Bir Kavramsal Çerçeve Yapısı
Daha önceki yazılarda örnek olarak verdiğimiz bir konu üzerinden, kavramsal çerçeve bölümünü nasıl oluşturabileceğinize dair bir şablon sunalım. Örneğimizde "Hipertansiyon Hastalarında Yaşam Kalitesinin Arttırılması için Hastalara Verilecek Eğitim" başlığını kullanalım. Bu konu üzerinden kavramsal çerçeve şöyle bir yapı izleyebilir:
2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE / GENEL BİLGİLER
2.1. Hipertansiyon
2.1.1. Tanımı ve Sınıflandırılması
2.1.2. Tanısı
2.1.3. Yaygınlığı
2.1.4. Nedenleri
2.2. Yaşam Kalitesi
2.2.1. Tanımı
2.2.2. Ele Alan Kuramlar
2.2.3. Etkileyen Faktörler
2.2.4. Ölçülmesi
2.3. Eğitim Programları ve Hipertansiyon
2.3.1. Tanımı
2.3.2. Teorik Arka Planı
2.3.3. Kullanıldığı Alanlar
2.3.4. Faydaları
2.4. Önceki Çalışmalar
2.4.1. Hipertansiyon Hastalarında Yaşam Kalitesine İlişkin Çalışmalar
2.4.2. Eğitim Programlarının Sağlık Alanındaki Kullanımına İlişkin Çalışmalar
Bu başlıkların altında, her bir kavramı detaylandırarak ilgili bilimsel literatüre dayandırmalısınız. Örneğin, hipertansiyonun yaygınlığı konusunda dünya genelinde yapılan çalışmalardan istatistikler verebilir, yaşam kalitesi ile ilgili çeşitli kuramlardan bahsedebilirsiniz.
Tamamen Alıntı mı Yapılmalı?
Tez yazımında sıkça karşılaşılan bir soru, bu bölümü tamamen alıntı yaparak mı yoksa kendi ifadelerinizle mi yazmanız gerektiğidir. Tez yazımında denge kurmak çok önemlidir. Tez tamamen alıntılardan oluşmaz, fakat tamamen kişisel yorumlarla da yazılamaz. Bilimsel bir çalışmada yer alan kavramlar, teoriler ve önceki çalışmalar mutlaka kaynaklarla desteklenmelidir. Bu kaynakları kullanırken, doğrudan alıntı yapmaktan kaçınarak, bilgiyi kendi cümlelerinizle yeniden ifade etmeniz gerekmektedir.
Alıntı yapılan bilgilerin yanında, bu bilgileri kendi yorumlarınızla analiz etmeniz ve tezinize katkı sağlayacak şekilde sentezlemeniz çok önemlidir. Böylece sadece kaynakları sıralamak yerine, tezinizde özgün bir bakış açısı sunmuş olursunuz.
Sonuç
Tezin kavramsal çerçeve bölümü, bilimsel altyapının sunulduğu ve tezinizin teorik temellerinin atıldığı bölümdür. Bu bölümde kullandığınız kavramların ve kuramların, araştırmanıza nasıl bir zemin hazırladığını açıkça göstermeniz gerekir. Ayrıca, önceki çalışmalardan elde edilen bilgileri kullanarak kendi araştırmanıza katkıda bulunmak önemlidir. Hem alıntı hem de analiz arasında doğru dengeyi kurarak bu bölümü oluşturduğunuzda, tezinizin daha sağlam temellere dayandığını ve akademik bir katkı sunduğunuzu gösterebilirsiniz.
anlaşılır bir paylaşımdı teşekkürler