Bu yazımızda tezin kritik bir parçası olan bulgular bölümünün ne olduğu, nasıl yazılması gerektiği ve yazım sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde duracağız. Tez yazım sürecinin ilerleyen aşamalarında, bulgular bölümü, çalışmanızın en somut çıktılarının sergilendiği yerdir. Bu nedenle, bulgular bölümü doğru yapılandırıldığında çalışmanızın ne kadar başarılı olduğunu gösteren bir aynadır.
Bulgular Bölümü Nedir?
Bulgular bölümü, tezin dördüncü ana bölümüdür ve çalışmanızın sonucunda elde ettiğiniz verileri ve tespitlerinizi içerir. Önceki bölümlerde okuyucuyu araştırmaya hazırladınız, konunun temel bilimsel altyapısını sundunuz ve nasıl bir yöntem izlediğinizi açıkladınız. Şimdi sıra, araştırma sürecinde ortaya çıkan somut bulguları sunmaya geldi. Bu bölümde, yapılan analizlerin sonuçları sade ve anlaşılır bir şekilde aktarılır. Hipotezlerin doğrulanıp doğrulanmadığı, araştırma sorularının yanıtlarının neler olduğu ve verilerin neyi işaret ettiği bu bölümde yer alır. Ancak, dikkat edilmesi gereken bir husus: Bulgular bölümünde yorum yapılmaz; bu, bir sonraki bölüm olan tartışma bölümünün görevidir.
Bulgular Bölümü Nasıl Yazılır?
Bulgular bölümünün yazımı, tezin temel hedeflerine uygun olmalıdır. Bu bölümde yapılan en önemli hata, bulguların gereksiz detaylarla doldurulması veya yorumların erken yapılmasıdır. Gelin, bulgular bölümünü yazarken dikkat edilmesi gereken bazı temel noktaları inceleyelim:
Planlama Önemlidir: Bulgular bölümü, tezin temel amacı ve araştırma soruları doğrultusunda yapılandırılmalıdır. Araştırma sorularına paralel şekilde bir sıralama izlemek, bulguların mantıklı bir akış içerisinde sunulmasını sağlar. Eğer hipotezlere dayanan bir çalışma yürütüyorsanız, her hipotez için ayrı alt başlıklar oluşturabilirsiniz.
Tablo ve Şekillerden Faydalanın: Bulgular bölümünde verilerin etkin bir şekilde sunulabilmesi için tablo, şekil ve grafiklerden faydalanmak oldukça önemlidir. Sayısal veriler için tablolar, görsel veriler için grafik ve şekiller kullanılmalıdır. Ancak, tablo ve şekiller tek başına yeterli değildir; her bir tablo ve şekil mutlaka metin içinde açıklanmalı, sonuçları desteklemek için kullanılmalıdır. Örneğin, “Katılımcıların %60’ı belirlenen kriterlere uymuştur (Tablo 1)” gibi bir ifade kullanılabilir.
Sade ve Anlaşılır Olun: Bulgular bölümünde karmaşık cümleler kullanmak yerine sade, anlaşılır ve doğrudan bir üslup benimsemelisiniz. Veriler, nesnel bir dil ile sunulmalı ve kişisel yorumlardan kaçınılmalıdır. “Şu sonuçlar elde edilmiştir” ya da “Bu durum tespit edilmiştir” gibi ifadeler bilimsel ciddiyeti korurken, okuyucunun da sonuçları net bir şekilde anlamasına olanak tanır.
Yorumdan Kaçının: Bulgular bölümünün temel amacı, yapılan araştırmanın sonuçlarını sunmaktır. Ancak, bu sonuçların neden bu şekilde olduğu ya da ne anlama geldiği gibi yorumlar tartışma bölümüne bırakılmalıdır. Yani, bulgular bölümü yalnızca elde edilen verilerin sunulduğu bir alan olmalı; çıkarımlar, öneriler ve yorumlar bir sonraki bölümde ele alınmalıdır.
İç Tutarlılığı Sağlayın: Bulgular bölümünün giriş, kuramsal çerçeve ve yöntem bölümleriyle tutarlı olması gerekir. Eğer yöntem bölümünde belirttiğinizden farklı bir sonuç ya da veri sunuyorsanız, bu durumu açıklamadan geçmemelisiniz. Ayrıca, tezin araştırma soruları ya da hipotezleriyle ilgili bulguların bu bölümde açık ve net bir şekilde yer alması son derece önemlidir.
Bulgular Bölümünde Yer Alabilecek Alt Başlıklar
Bulgular bölümünün yapısı, tezin konusuna ve araştırma yöntemine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak bulgular bölümünde şu alt başlıklar bulunabilir:
Katılımcıların Tanıtıcı Özellikleri: Katılımcıların demografik bilgileri, yaş, cinsiyet, eğitim durumu gibi bilgiler bu başlık altında sunulabilir.
Araştırma Bulguları: Araştırmanın ana sorularına veya hipotezlerine yanıt niteliğinde olan bulgular, bu başlık altında sıralanır.
Karşılaştırmalı Bulgular: Eğitim öncesi ve sonrası gibi karşılaştırmalı veriler varsa bu alt başlık altında ele alınabilir.
Örnek Üzerinden Bulgular Bölümü
Daha önceki yazılarda verdiğimiz örnekte, “Hipertansiyon Hastalarında Yaşam Kalitesinin Arttırılması için Hastalara Verilecek Bir Eğitim” başlığıyla ilerlemiştik. Bu örnekte bulgular bölümü şu şekilde yapılandırılabilir:
4. BULGULAR
4.1. Katılımcıların Demografik Özellikleri
Bu başlık altında, katılımcıların yaş, cinsiyet, eğitim durumu gibi temel demografik bilgileri yer alır. Örneğin, katılımcıların yaş ortalaması 45 olabilir ve bu tablo ile gösterilebilir.
4.2. Eğitim Öncesi Hipertansiyon ve Yaşam Kalitesi Bulguları
Eğitim öncesinde yapılan ölçümler sonucunda elde edilen bulgular bu başlık altında yer alır. Örneğin, hipertansiyon hastalarının yaşam kalitesi ortalama 50 olarak tespit edilmiş olabilir.
4.3. Eğitim Sonrası Hipertansiyon ve Yaşam Kalitesi Bulguları
Eğitimden sonra yapılan ölçümler sonucunda yaşam kalitesinde artış olup olmadığını gösteren veriler sunulur.
4.4. Eğitim Öncesi ve Sonrası Yaşam Kalitesi Düzeylerinin Karşılaştırılması
Bu başlık altında eğitim öncesi ve sonrası veriler tablo ve grafiklerle karşılaştırılabilir.
Sonuç
Bulgular bölümü, tezin en önemli kısımlarından biridir çünkü bu bölümde araştırmanın en somut çıktıları sergilenir. Bulguların, çalışmanın amaçları ve hipotezleri ile uyumlu olması, bilimsel bir dil kullanılarak sunulması ve görsel araçlarla desteklenmesi büyük önem taşır. Ayrıca, bulguların yorumlanmaması ve sadece tespit edilen sonuçların sunulması gerekmektedir.
Bu bölümün yazımında dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlar, netlik, sadelik ve bilimsel tutarlılıktır. Aynı zamanda tablo, grafik ve şekillerden doğru şekilde faydalanarak verilerin etkili bir şekilde sunulması, başarılı bir bulgular bölümü oluşturmanın anahtarıdır.