Kısmi korelasyon, iki değişken arasındaki ilişkiyi, bir veya birden fazla başka değişkenin etkisi kontrol edilerek analiz eden bir tekniktir. Bu yöntem, genellikle bir ilişkiyi etkileyebilecek aracı değişkenlerin etkilerini ayırmak için kullanılır. Örneğin, yaş ve sağlık arasındaki ilişkiyi incelerken, gelir seviyesini kontrol etmek isteyebilirsiniz. İşte, SPSS kullanarak kısmi korelasyon analizi nasıl yapılır ve sonuçlar nasıl raporlanır, detaylı bir rehber:
Kısmi Korelasyonun Amacı Nedir?
Kısmi korelasyon, birden fazla faktörün devreye girdiği durumlarda, iki değişkenin arasındaki "gerçek" ilişkiyi ortaya çıkarmayı amaçlar. Diyelim ki A ve B değişkenleri arasında bir ilişki gözlemlediniz, ancak bu ilişki C değişkeninin etkisinden kaynaklanıyor olabilir. Kısmi korelasyon ile C'nin etkisini ortadan kaldırarak A ile B arasındaki ilişkiye daha net bakabilirsiniz.
SPSS'te Kısmi Korelasyon Analizi Nasıl Yapılır?
1. Veri Setinizi Hazırlayın
SPSS’e verilerinizi yükleyin. Kısmi korelasyon analizi yaparken iki ana değişken ve bir veya daha fazla kontrol değişkenine ihtiyacınız olacak. Verilerde eksik veya hatalı giriş olup olmadığını kontrol etmeyi unutmayın.
2. Analizi Başlatın
SPSS’te kısmi korelasyon analizi yapmak için şu adımları takip edin:
Ana menüden Analyze (Analiz) sekmesine tıklayın.
Correlate (Korelasyon) menüsünden Partial (Kısmi) seçeneğini seçin.
Karşınıza çıkan pencerede, Variables (Değişkenler) kısmına analiz etmek istediğiniz iki ana değişkeni ekleyin.
Controlling for (Kontrol Edilen) kısmına, etki dışı bırakmak istediğiniz kontrol değişken(ler)ini ekleyin.
3. Sonuçları İnceleyin
Analiz sonuçları ekrana geldiğinde, iki ana değişken arasında kontrol değişken(ler)i çıkarıldığında kalan korelasyon katsayısını göreceksiniz. Bu katsayı, Pearson korelasyonuna benzer bir şekilde yorumlanır. Eğer katsayı pozitifse, iki değişken arasında pozitif bir ilişki vardır. Negatifse, ters yönlü bir ilişki bulunur.
Sonuçlar aynı zamanda bir p-değeri ile birlikte gelir. P-değeri, ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını gösterir. P < 0.05 ise, bulduğunuz ilişki anlamlı kabul edilir.
Bulguların Yazımı
Bulgularınızı yazarken şu formatı takip edebilirsiniz:
Analiz Amacı: "Bu çalışmada, [X değişkeni] ile [Y değişkeni] arasındaki ilişki, [Z değişkeni] kontrol edilerek incelenmiştir."
Sonuçların Raporlanması: "Kısmi korelasyon analizi sonucunda, [X değişkeni] ile [Y değişkeni] arasında kontrol edilen [Z değişkeni] göz önüne alındığında, [korelasyon katsayısı] düzeyinde bir ilişki bulunmuştur (r = [korelasyon değeri], p = [p-değeri])."
Yorum: "Bu sonuç, [Z değişkeni] kontrol edildiğinde [X değişkeni] ile [Y değişkeni] arasındaki ilişkinin [pozitif/negatif] yönde ve [istatistiksel olarak anlamlı/anlamsız] olduğunu göstermektedir."
Örnek Bir Senaryo:
Bir sağlık araştırmasında, sigara içme ile akciğer fonksiyonları arasında bir ilişki olduğunu varsayalım. Ancak yaş faktörü bu ilişkiyi etkileyebilir. SPSS ile kısmi korelasyon analizini uyguladığınızda, yaş kontrol edildiğinde sigara içme ve akciğer fonksiyonları arasındaki ilişkiyi net bir şekilde inceleyebilirsiniz. Çıkan sonuçlara göre, yaşın bu ilişkiyi nasıl etkilediğini belirleyebilir ve doğru bir yorum yapabilirsiniz.
Sonuç
Kısmi korelasyon analizi, iki değişken arasındaki gerçek ilişkiyi diğer değişkenlerin etkisini ortadan kaldırarak incelemenize olanak sağlar. SPSS programı ile bu analiz kolayca yapılabilir ve sonuçlar bilimsel bir biçimde raporlanabilir. Yukarıdaki adımları izleyerek siz de kendi verileriniz üzerinde bu analizi rahatça uygulayabilirsiniz.
Sorularınız mı var? Yorumlar bölümünden bize ulaşın!
Önerilen YouTube Videosu: SPSS Kısmi Korelasyon Analizi Nasıl Yapılır?
Videonun İçeriği:
00:00 Giriş
00:37 Teorik Bilgi
01:49 Analize Başlama
02:40 Tek Yön / İki Yön Seçimi
04:05 Seçeneklerin Düzenlenmesi
06:17 Raporun Okunması ve Yorumlanması
07:35 Kısmi Korelasyonun Yorumlanması
08:55 Bulguların Word'te Yazımı
Ayrıca, konu ile ilgili teorik bilgileri izlemek için şu bağlantıya tıklayabilirsiniz: https://youtu.be/DlJE6EIip30
Her türlü sorunuzu veya beğeninizi yorumlar kısmından bize iletebilirsiniz. Bundan özellikle mutlu olacağımızı belirtmek isteriz.