Çoklu korelasyon analizi, birden fazla değişken arasındaki ilişkiyi incelemek için kullanılan etkili bir istatistiksel yöntemdir. SPSS ile bu analizi yaparken, bağımsız değişkenlerin birbirleriyle ve bağımlı değişkenle olan ilişkisini değerlendirebilirsiniz. Bu yazıda, çoklu korelasyon analizinin amacını, nasıl yapıldığını, dikkat edilmesi gereken noktaları ve bulguların raporlanmasını ele alacağız.
Çoklu Korelasyon Analizi Nedir?
Çoklu korelasyon, birden fazla değişkenin birbirleri arasındaki ilişkiyi gösteren bir analiz yöntemidir. Özellikle araştırmalarda, değişkenler arasında pozitif, negatif veya sıfır ilişki olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Korelasyon katsayısı (r) ile ifade edilir ve -1 ile 1 arasında bir değer alır:
r = 1: Mükemmel pozitif ilişki
r = -1: Mükemmel negatif ilişki
r = 0: Hiçbir ilişki yok
Çoklu korelasyon analizi ise bir bağımlı değişkenin birden fazla bağımsız değişkenle olan ilişkisini ölçer. Örneğin, bir öğrencinin sınav puanını etkileyen faktörler olarak ders çalışma süresi, uyku düzeni ve sosyal aktiviteler arasındaki ilişkiyi analiz edebilirsiniz.
Çoklu Korelasyon Analizinin Ön Şartları
Bu analizi gerçekleştirmeden önce bazı temel istatistiksel koşulların sağlandığından emin olmalısınız:
Doğrusallık: Korelasyon analizinde değişkenler arasındaki ilişkinin doğrusal olması gerekir. Bu, değişkenlerden birinin artışıyla diğerinin de belirli bir şekilde artacağı ya da azalacağı anlamına gelir.
Ölçek Tipi: Korelasyon analizinde, değişkenlerin sürekli (örneğin, ölçü birimleri) olması gerekir. Kategorik değişkenlerle korelasyon analizi yapmak uygun değildir.
Normal Dağılım: Değişkenlerin normal dağılıma sahip olması tercih edilir, ancak çoklu korelasyon analizinde normal dağılım koşulu katı bir zorunluluk değildir.
SPSS ile Çoklu Korelasyon Analizi Nasıl Yapılır?
SPSS’te çoklu korelasyon analizi yapmak oldukça kolaydır. Adım adım süreç şu şekildedir:
Verilerinizi Hazırlayın: Analiz etmek istediğiniz değişkenleri SPSS veri tabanına girin.
Analyze Menüsüne Tıklayın: SPSS'te "Analyze" menüsüne gidin ve "Correlate" alt menüsünden "Bivariate" seçeneğine tıklayın.
Değişkenleri Seçin: Korelasyonunu görmek istediğiniz bağımsız değişkenleri seçin ve "Variables" kutusuna taşıyın.
Korelasyon Türünü Seçin: "Pearson" korelasyonu varsayılan seçenektir, ancak verileriniz ordinal ise "Spearman" korelasyonunu da seçebilirsiniz.
Sonuçları Yorumlayın: SPSS çıktısı size değişkenler arasındaki korelasyon katsayılarını ve anlamlılık değerlerini verir.
Bulguların Yorumlanması
SPSS çıktılarını aldıktan sonra çoklu korelasyon analizinizin sonuçlarını yorumlamanız gerekir. İşte bazı kritik noktalar:
Korelasyon Katsayısı (r): İki değişken arasındaki ilişkinin kuvvetini ve yönünü gösterir. Eğer r = 0.70 gibi yüksek bir pozitif korelasyon varsa, bu iki değişken arasında güçlü bir ilişki olduğu anlamına gelir. Negatif bir korelasyon ise ters yönlü bir ilişkiyi gösterir.
Anlamlılık Değeri (p): Korelasyon katsayısının anlamlı olup olmadığını test eder. p < 0.05 ise korelasyon anlamlı kabul edilir.
Korelasyonun Gücü:
0 - 0.29: Zayıf korelasyon
0.30 - 0.69: Orta düzey korelasyon
0.70 - 1.00: Güçlü korelasyon
SPSS Çoklu Korelasyon Bulgularının Raporlanması
Bulgularınızı yazarken şu adımları izleyebilirsiniz:
Giriş: Hangi değişkenlerin analiz edildiğini ve bu değişkenler arasındaki ilişkiyi araştırmanın amacını kısaca açıklayın.
Yöntem: Korelasyon analizinde kullanılan veri setini, analiz edilen değişkenleri ve hangi korelasyon yöntemini (Pearson, Spearman) kullandığınızı belirtin.
Sonuçlar: Bulgular kısmında korelasyon katsayılarını (r) ve anlamlılık düzeylerini (p) raporlayın. Örneğin, “Ders çalışma süresi ile sınav puanı arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmuştur (r = 0.62, p < 0.05).”
Tartışma: Korelasyon bulgularının literatürle uyumlu olup olmadığını ve bulguların ne anlama geldiğini tartışın. Ayrıca, korelasyonun neden böyle bir sonuç verdiği ve gelecekteki araştırmalarda nasıl değerlendirilebileceği üzerinde durabilirsiniz.
Sonuç
SPSS ile çoklu korelasyon analizi, birden fazla değişken arasındaki ilişkileri anlamanızı sağlar. Analiz öncesinde ön koşulların sağlandığından emin olunmalı ve sonuçlar dikkatlice yorumlanmalıdır. Çıkan sonuçlar, çalışmanızın hipotezlerine önemli katkılar sağlayabilir ve literatürde yeni bakış açıları oluşturabilir.
Çoklu korelasyon analizi yaparken adım adım rehberlik almak için şu videoyu izleyebilirsiniz: SPSS ile Çoklu Korelasyon Analizi
00:00 Giriş
00:41 Analize Başlama
01:38 Pearson / Spearman Seçimi
03:16 Tek Yön / İki Yön Seçimi
04:30 Seçeneklerin Düzenlenmesi
06:12 Raporun Okunması ve Yorumlanması
11:47 Bulguların Word'te Yazımı
Ayrıca, konu ile ilgili teorik bilgileri izlemek için şu bağlantıya tıklayabilirsiniz: https://youtu.be/DlJE6EIip30 Her türlü sorunuzu veya beğeninizi yorumlar kısmından bize iletebilirsiniz. Bundan özellikle mutlu olacağımızı belirtmek isteriz.