İstatistik Dersleri: Ders 5
Değişkenlerin sınıflandırılmasında dikkate alınan önemli özelliklerden biri de verilerin süreklilik gösterme durumudur. Süreklilik, matematiksel bir kavram olarak, herhangi iki sayı arasında her zaman üçüncü bir sayının bulunabilmesi anlamına gelir. Yani, iki değer arasında kesirli ya da ondalıklı değerlerin varlığı veya bu iki değerin arasının sonsuz parçaya bölünebilmesi, süreklilik kavramını ifade eder. Bu özelliğe bağlı olarak, değişkenler sürekli (diğer adı ile kesiksiz) ve süreksiz (diğer adı ile kesikli) olmak üzere ikiye ayrılır. Şimdi bu kavramlara daha yakından bakalım.
Sürekli (Kesiksiz) Değişken: Sonsuz Geçiş İmkanı
Sürekli değişkenler, iki değer arasında sonsuz sayıda ara değer alabilen, yani ondalıklı değerler gösterebilen değişkenlerdir. Süreklilik, değerler arasında kesintisiz bir geçişin mümkün olduğunu ifade eder. Sürekli değişkenler ölçüm ya da tartım yoluyla elde edilir ve bu değişkenler teorik olarak sonsuz sayıda değer alabilir.
Örneğin, boy uzunluğu, ağırlık, sıcaklık veya akademik başarı sürekli değişkenlerdir. Bu tür değişkenlerde, iki ölçüm arasındaki değerler kesintisizdir ve arada kalan ondalıklı değerler de ölçülebilir. Örneğin, bir kişinin boyu 170 cm ile 175 cm arasında herhangi bir değer alabilir ve bu değerler arasında 172.5 cm gibi ara değerler de yer alır. Bu nedenle sürekli değişkenler, ondalıklı değerler alabilen değişkenler olarak da bilinir. Farklı bir örnek olarak ise öğrencilerin akademik başarıları sürekli bir değişkendir. Öğrencinin not ortalaması 3.0 ile 4.0 arasında herhangi bir değer alabilir ve bu değerler kesintisizdir.
Süreksiz (Kesikli) Değişken: Belirli Sınırlara Sahip Özellikler
Süreksiz değişkenler ise iki değer arasında sonsuz sayıda ara değer alamayan, yani ondalıklı değerler göstermeyen değişkenlerdir. Bu değişkenler, sayımla elde edilir ve belirli sınırlara sahiptir. Süreksiz değişkenlerde iki değer arasında bir geçiş veya süreklilik bulunmaz; değerler belirli ve kesiklidir.
Örneğin, 1-2-3 gibi kodlar verdiğimizi düşünürsek, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi ve meslek süreksiz değişkenlerdir. Bir bireyin cinsiyeti ya erkek ya da kadındır; bu iki değer arasında bir ara değer mevcut değildir. Benzer şekilde, bir kişinin mesleği belirli bir kategoriye girer ve bu kategori süreksiz bir değişkeni temsil eder. Farklı bir örnek olarak ise öğrencilerin fakülte ve bölüm bilgileri ile kütüphane ziyaret sayıları süreksiz değişkenlerdir. Bir öğrencinin bölümü ya Mühendislik Fakültesi ya da Fen Edebiyat Fakültesi’dir (1-2-3 şeklinde kodlar verdiğimizi düşünelim), bu değerler arasında bir süreklilik yoktur .
Sonuç
Sürekli ve süreksiz değişkenler, verilerin yapısına göre farklı analiz yöntemleri gerektirir. Sürekli değişkenler, kesintisiz değerler aldıkları için daha detaylı ölçümler yapılmasına imkan tanırken, süreksiz değişkenler belirli kategoriler içinde değerlendirilen verileri ifade eder. Araştırmalarda, değişkenlerin süreklilik özelliklerinin doğru anlaşılması, elde edilen sonuçların doğruluğunu ve geçerliliğini artırır. Sonuç olarak, değişkenlerin süreklilik veya süreksizlik durumlarına göre sınıflandırılması, veri toplama ve analiz süreçlerinde önemli bir adımdır. Bu kavramları doğru anladığınızda, araştırmalarınızda daha doğru ve güvenilir sonuçlara ulaşabilirsiniz.
Not: Bu yazı, doçent bir hocamız tarafından kaleme alınmıştır. Ticari olarak yayınlanamaz. (c) Her hakkı saklıdır.