SPSS ile veri girişi yaparken en önemli adımlardan biri, verilerimizin hangi ölçüm düzeyine ait olduğunu doğru tanımlamak. Çünkü verileri nasıl ölçtüğümüz, onlar üzerinde yapabileceğimiz analiz türlerini de belirliyor. Bu noktada karşımıza dört temel ölçüm düzeyi çıkıyor: nominal, ordinal, aralık (interval) ve oranlı (ratio). SPSS'te bu düzeyler nominal, ordinal ve scale (ölçek) olarak geçiyor. Gelin, bu ölçüm düzeylerine biraz daha yakından bakalım:
Nominal Ölçüm Düzeyi: Nominal, kategorilere ayırdığımız verileri ifade eder. Örneğin, cinsiyet gibi bir değişkeni ele alalım. Katılımcıların cinsiyetini SPSS’e girerken 1 = Erkek, 2 = Kadın şeklinde kodlayabiliriz. Buradaki sayılar sadece birer etiket ve sayısal bir anlam taşımazlar. Yani 1, 2’den büyük ya da küçük değildir, sadece farklıdır. Nominal verilerle genellikle frekans, yani kaç kişinin hangi kategoriye düştüğünü görebiliriz. Ancak bu verilerle ortalama gibi hesaplamalar yapmak mümkün değildir.
Ordinal Ölçüm Düzeyi: Ordinal veriler, bir sıralama veya derecelendirme içerir. Örneğin, bir yarışmada 1. sıradaki yarışmacının 2. sıradakinden daha iyi performans gösterdiğini söyleyebiliriz. Ancak, 1. ile 2. arasındaki farkın ne kadar olduğunu ya da 2. ile 3. arasındaki farkın aynı olup olmadığını bilmeyiz. Yani bir sıralama verir, ama sıralar arasındaki fark hakkında fazla bilgi vermez. Yine de nominale göre biraz daha detaylıdır.
Aralık ve Oranlı (Scale) Ölçüm Düzeyleri: Bu iki düzeyde ölçülen veriler sayısal olarak anlam taşır. Örneğin, bir termometrede 20 derece ile 30 derece arasındaki fark, 30 derece ile 40 derece arasındaki farkla aynıdır. Aralık ölçeğinde sıfır noktası keyfidir, yani sıfır değeri o şeyin hiç olmadığını göstermez. Örneğin, 0 derece hava sıcaklığı, sıcaklık diye bir şey olmadığını değil, belli bir noktayı ifade eder. Oranlı ölçekte ise sıfır, gerçekten "yokluk" anlamına gelir. Örneğin, 0 kilogram demek, hiç ağırlık olmadığı anlamına gelir. SPSS, bu iki ölçek arasında ayrım yapmaz ve her ikisini de “scale” (ölçek) olarak adlandırır.
Verilerinizi doğru ölçüm düzeyiyle tanımladığınızda, SPSS’te yapabileceğiniz analizler de daha doğru ve anlamlı olacaktır. Hangi düzeyin kullanıldığını bilmek, analizlerinizi bir adım öteye taşımanın anahtarıdır!
Comentarios