İstatistik Dersleri: Ders 4
Araştırmaların temelinde, incelenen birimlerin sahip olduğu özellikler yer alır. Bu özelliklerin doğru bir şekilde sınıflandırılması, veri toplama sürecini ve analizleri etkiler. Değişkenler, sahip oldukları özelliklere göre farklı kategorilere ayrılır. Sayılabilme veya ölçülebilme özelliklerine göre ise değişkenler nicel ve nitel değişkenler olmak üzere ikiye ayrılır. Bu yazımızda, nicel ve nitel değişkenlerin ne anlama geldiğini ve nasıl kullanıldıklarını daha yakından inceleyeceğiz.
Nicel Değişken: Miktarı Gösteren Özellikler
Nicel (kantitatif) değişkenler, sayılarla ifade edilebilen ve miktar yönüyle açıklanabilen özelliklerdir.
Bu değişkenler, ölçüm aletleri, sınavlar, testler veya anketler aracılığıyla toplanır ve genellikle bir özelliğin miktarını ifade eder. Nicel değişkenler nümerik veya sayısal değişkenler olarak da adlandırılır. Örneğin, bir bireyin boy uzunluğu, ağırlığı, sınavdan aldığı puan, yaşı, bir sınıftaki öğrenci sayısı veya bir ailenin aylık geliri nicel değişkenler olarak kabul edilir.
Daha somut bir örnek vermek gerekirse, bir kütüphane araştırmasında öğrencilerin kütüphane ziyaret sayıları ve akademik başarıları nicel değişkenler olarak değerlendirilir. Bu değişkenler, sayılarla ifade edilebilen ve karşılaştırmalar yapılabilen verilerdir. Nicel değişkenlerin en önemli özelliği, belirli bir ölçüm aleti veya yöntemle sayısal olarak tanımlanabilmesidir.
Nitel Değişken: Kategorik Özellikler
Nitel (kalitatif) değişkenler ise sayılarla değil, kategoriler, semboller veya sıfatlarla ifade edilen özelliklerdir. Nitel değişkenler, bir özelliği nitelik yönüyle açıklarken, sayısal bir karşılaştırma yapılmaz. Bu nedenle, nitel değişkenler sözel ifadelerle ve belirli kategorilerle tanımlanır ve kategorik değişkenler olarak da bilinir.
Örneğin, bir bireyin cinsiyeti, mesleği, eğitimi, yaşadığı ilçe, dili, dini veya ırkı nitel değişkenlerdir. Bu özellikler sayılarla ifade edilemez, ancak belirli gruplar ya da sınıflar içinde değerlendirilir. Kütüphane araştırmasında da öğrencilerin fakülte ve bölüm bilgileri, kütüphane hakkında ifade ettikleri düşünceler nitel değişken örnekleri olarak kabul edilir.
Sonuç
Nicel ve nitel değişkenler, araştırmaların temel yapı taşlarını oluşturur. Nicel değişkenler sayısal değerlerle ifade edilirken, nitel değişkenler kategorilerle tanımlanır. Her iki değişken türü de araştırmalarda farklı amaçlarla kullanılır ve veri analiz sürecinin doğru yürütülmesi için büyük önem taşır. Bir araştırmanın başarısı, kullanılan değişkenlerin doğru bir şekilde tanımlanmasına ve bu değişkenler üzerinden toplanan verilerin doğru analiz edilmesine bağlıdır. Doğru değişkenlerle çalışan bir araştırmacı, sonuçlarına daha sağlam ve güvenilir bir şekilde ulaşacaktır.
Not: Bu yazı, doçent bir hocamız tarafından kaleme alınmıştır. Ticari olarak yayınlanamaz. (c) Her hakkı saklıdır.
Comments