İstatistik Dersleri: Ders 30
Bir önceki yazımızda, anket sorularını nasıl tasarlayabileceğinizi anlatmıştık. Eğer henüz o yazıya göz atmadıysanız, Anket Nasıl Hazırlanır? (Soruları Tasarlama Adımları) başlıklı yazımızı okumanızı öneririz. Bu yazımızda ise anketlerde hangi tür soruların yer alabileceğini detaylıca inceleyeceğiz.
Anket soruları genel olarak üçe ayrılır: açık uçlu sorular, kapalı uçlu sorular ve yarı kapalı uçlu sorular. Peki, bu soruların farkları nelerdir ve hangisi, hangi durumda kullanılır? Gelin birlikte göz atalım.
Anketlerde Hangi Tür Sorular Yer Alır?
1. Açık Uçlu Sorular
Açık uçlu sorular, katılımcıya kendi cümleleriyle düşüncelerini ifade etme fırsatı sunar. Katılımcılar, belirli seçeneklerle sınırlı kalmadan yanıt verir ve bu sorular genellikle daha geniş kapsamlı bilgiler toplamak için kullanılır. Örneğin, "Kütüphanemiz hakkında ne düşünüyorsunuz?" gibi bir soru, katılımcının fikirlerini özgürce paylaşmasına olanak tanır.
Avantajları:
Katılımcılar, soruya diledikleri kadar ayrıntılı yanıt verebilir.
Beklenmedik ya da daha önce düşünülmemiş konular hakkında yeni bilgiler edinilebilir.
Bu soruların hazırlaması kolaydır ve bu sorular ile katılımcının duygusal tepkilerini yakalamak mümkündür.
Dezavantajları:
Cevaplama süresi uzundur ve bu da katılımcılar için sıkıcı olabilir.
Gereksiz veya ilgisiz bilgiler de toplanabilir, bu yüzden yanıtların analiz edilmesi zordur.
2. Kapalı Uçlu Sorular
Kapalı uçlu sorular, katılımcıya belirli seçenekler sunar ve bu seçeneklerden birini seçmesi istenir. Bu sorular, hızlı ve kesin sonuçlar elde etmek için oldukça kullanışlıdır. Bu sorulara “sistemleştirilmiş” veya “özgür olmayan yanıtlı” sorular da denir. Örneğin, "Kütüphanemizi haftada kaç kez kullanıyorsunuz?" sorusunun cevabı birkaç seçenek arasında sunulabilir.
Avantajları:
Katılımcılar için cevaplama süresi kısadır ve sıkıcı değildir.
Toplanan verilerin analiz edilmesi daha hızlı ve kolaydır.
İlgisiz ya da gereksiz bilgi toplanma olasılığı daha düşüktür.
Dezavantajları:
Katılımcılar, kendilerini tam olarak ifade edemeyebilir.
Derinlemesine bilgi toplamak zordur.
Cevap seçeneklerinin hazırlanması uzmanlık gerektirebilir.
Ayrıca, kapalı uçlu sorular kendi içinde çeşitlere ayrılır:
İki Seçenekli Sorular: Evet-Hayır gibi basit yanıtlar içerir.
Tek Seçimli Çoktan Seçmeli Sorular: Birden fazla seçenek sunulur, ancak sadece bir yanıt seçilir.
Birden Çok Seçimli Çoktan Seçmeli Sorular: Birden fazla seçenek sunulur, ancak sadece bir yanıt seçilir. Örneğin,
Kullanmayı bildiğiniz programların başına [X] koyunuz.
[ ] Word
[ ] Excel
[ ] PowerPoint
[ ] SPSS
Likert Tipi Sorular: Belirli bir konuda fikirlerin derecelendirilmesi istenir. Likert tipi sorularda, olası cevaplar genellikle bir uçtan diğerine doğru değişen mantıki bir sırada 3, 5 veya 7 seçenekten oluşacak biçimde sıralanır. Basit bir evet – hayır veya doğru – yanlış seçenekleri veya çoktan seçmeli cevap yerine verilen cevabın derecesi ortaya çıkar. Bu nedenle, bunlar üzerinde çeşitli matematiksel hesaplamalar yapılabilir. Aşağıdaki sorular likert tipi soru örnekleridir:
• İş güvenliği, üniversitelerde bir ders olarak okutulmalıdır.
Tamamen katılıyorum – katılıyorum – tarafsızım – katılmıyorum – kesinlikle katılmıyorum
• Babamla arkadaş tercihlerimde anlaşırız.
Her zaman – çoğunlukla – bazen – hiçbir zaman
• GDO’lu ürünlerin satışı yasaklanmalıdır.
Aynı fikirdeyim – ortadayım – aynı fikirde değilim
• Ne kadar mutlusunuz?
1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 - 7
• Yemeklerimizi değerlendirir misiniz?
Çok lezzetli – lezzetli – idare eder – kötü – çok kötü
3. Yarı Kapalı Uçlu Sorular
Yarı kapalı uçlu sorular, kapalı uçlu sorulara ek olarak katılımcının kendi yanıtını yazabileceği bir alan sunar. Genellikle sonuna "Diğer" seçeneği eklenir ve katılımcının özgün bir yanıt vermesine imkan tanır. Bu sorular, açık ve kapalı uçlu soruların arasında yer alır ve her iki türün avantajlarını birleştirir. Yarı kapalı uçlu sorular, hem belirli seçenekler arasında yönlendirme sağlarken, aynı zamanda katılımcının özgün düşüncelerini de öğrenmek için kullanılabilir.
Sonuç
Anket tasarlarken, hangi tür soruların kullanılacağına karar vermek kritik bir adımdır. Katılımcılardan derinlemesine bilgi almak istiyorsanız açık uçlu sorular idealdir, ancak hızlı ve kolay analiz edilebilir sonuçlar almak istiyorsanız kapalı uçlu soruları tercih etmelisiniz. Yarı kapalı uçlu sorular ise her iki yöntemi birleştirerek daha esnek bir çözüm sunar.
Unutmayın, doğru soru türlerini seçmek, anketinizin başarısını doğrudan etkiler. Bu konuda daha fazla bilgi almak için bloğumuzu takip etmeye devam edin!
Not: Bu yazı, doçent bir hocamız tarafından kaleme alınmıştır. Ticari olarak yayınlanamaz. (c) Her hakkı saklıdır.